Πλεονεκτήματα και προκλήσεις της αιολικής ενέργειας
Από τον Δρ Κώστα Σαχπάζη*
Η αιολική ενέργεια προσφέρει πολλά πλεονεκτήματα, κάτι που εξηγεί γιατί είναι μια από τις ταχύτερα αναπτυσσόμενες πηγές ενέργειας στον κόσμο. Οι ερευνητικές προσπάθειες αποσκοπούν στην αντιμετώπιση των προκλήσεων για μεγαλύτερη χρήση της αιολικής ενέργειας.
Καθώς είναι πιο καθαρή και φιλική προς το κλίμα, η Αιολική Ενέργεια χρησιμοποιείται ολοένα και περισσότερο για να καλύψει τις συνεχώς αυξανόμενες παγκόσμιες ενεργειακές απαιτήσεις. Στην Ελλάδα, υπάρχει ένα μεγάλο κενό μεταξύ των Αιολικών Πόρων και της πραγματικής παραγωγής ενέργειας, και είναι επιτακτική ανάγκη να επεκταθεί η ανάπτυξη της αιολικής ενέργειας, ιδιαίτερα στις ημέρες μας μετά από την Νέα Εποχή της Απολιγνιτοποίησης που έχουμε εισέλθει με βάση τις προσταγές και τους νόμους της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Ας δούμε όμως παρακάτω περισσότερα για τα οφέλη της αιολικής ενέργειας και μερικές από τις προκλήσεις που προσπαθεί να ξεπεράσει:
Πλεονεκτήματα της Αιολικής Ενέργειας
Η Αιολική Ενέργεια είναι οικονομικά αποδοτική.
Οι χερσαίες εγκαταστάσεις αιολικών πάρκων αποτελούν μια από τις πηγές ενέργειας με τις χαμηλότερες τιμές που διατίθενται σήμερα, με κόστος μόλις 1-2 σεντς ανά κιλοβατώρα μετά την πίστωση των φόρων παραγωγής. Επειδή η ηλεκτρική ενέργεια από αιολικά πάρκα πωλείται σε σταθερή τιμή για μεγάλο χρονικό διάστημα (π.χ. 20+ έτη) και το “καύσιμο” της είναι δωρεάν, η αιολική ενέργεια μειώνει την αβεβαιότητα ως προς τις τιμές που το κόστος καυσίμου προσθέτει στις παραδοσιακές πηγές ενέργειας.Η Αιολική Ενέργεια δημιουργεί θέσεις εργασίας.
Ο αιολικός τομέας στην Ευρωπαϊκή Ένωση απασχολεί περισσότερους από 100.000 εργαζόμενους, και ο τεχνικός/μηχανικός ανεμογεννητριών είναι ένας από τους ταχύτερα αναπτυσσόμενες Ευρωπαϊκές θέσεις εργασίας. Σύμφωνα με την Έκθεση Wind Vision, η Αιολική Ενέργεια έχει τη δυνατότητα να υποστηρίξει περισσότερες από 600.000 θέσεις εργασίας στην κατασκευή, εγκατάσταση, συντήρηση και υπηρεσίες υποστήριξης έως το 2050.Η Αιολική Ενέργεια επιτρέπει την ανάπτυξη της βιομηχανίας της Ευρώπης και την ανταγωνιστικότητά της.
Τα νέα έργα ανέμου αντιπροσωπεύουν ετήσιες επενδύσεις άνω των 10 δισεκατομμυρίων δολαρίων στην οικονομία της Ευρώπη. Η Ευρωπαϊκή Ένωση διαθέτει πολύ μεγάλους εγχώριους οικονομικούς πόρους και εργατικό δυναμικό υψηλής ειδίκευσης που μπορούν να ανταγωνιστούν παγκοσμίως στην οικονομία της καθαρής ενέργειας.Είναι μια καθαρή πηγή καυσίμων.
Η αιολική ενέργεια δεν μολύνει τον αέρα όπως οι σταθμοί παραγωγής ενέργειας που βασίζονται στην καύση ορυκτών καυσίμων, όπως ο άνθρακας ή το φυσικό αέριο, που εκπέμπουν σωματιδιακή ύλη, οξείδια του αζώτου και διοξείδιο του θείου – προκαλώντας προβλήματα υγείας του ανθρώπου και οικονομικές ζημιές. Οι ανεμογεννήτριες δεν παράγουν ατμοσφαιρικές εκπομπές που προκαλούν όξινη βροχή, αιθαλομίχλη ή αέρια θερμοκηπίου.Ο αέρας είναι μια “εγχώρια” πηγή ενέργειας.
Το αιολικό δυναμικό του έθνους είναι άφθονο και ανεξάντλητο. Κατά τα τελευταία 10 χρόνια, η αιολική ισχύς της Ευρωπαϊκής Ένωσης αυξάνεται κατά 15% ετησίως, και ο άνεμος είναι τώρα η μεγαλύτερη πηγή ανανεώσιμης ενέργειας στην Ευρωπαϊκή Ένωση.Είναι βιώσιμη.
Ο άνεμος είναι στην πραγματικότητα μια μορφή ηλιακής ενέργειας. Οι άνεμοι προκαλούνται από τη θέρμανση της ατμόσφαιρας από τον ήλιο, την περιστροφή της Γης και τις ανωμαλίες της επιφάνειας της Γης. Όσο ο ήλιος λάμπει και ο άνεμος φυσά, η παραγόμενη ενέργεια μπορεί να αξιοποιηθεί για να στέλνει ισχύ σε όλο το δίκτυο.Οι ανεμογεννήτριες μπορούν να κατασκευαστούν σε υπάρχουσες εκμεταλλεύσεις ή αγροκτήματα.
Αυτό ωφελεί σε μεγάλο βαθμό την οικονομία στις αγροτικές περιοχές, όπου βρίσκονται και οι περισσότερες καλύτερες τοποθεσίες ανέμου. Οι αγρότες και οι κτηνοτρόφοι μπορούν να συνεχίσουν να εργάζονται στη γη, επειδή οι ανεμογεννήτριες χρησιμοποιούν μόνο ένα κλάσμα της γης. Οι ιδιοκτήτες εγκαταστάσεων αιολικής ενέργειας πραγματοποιούν πληρωμές ενοικίου στον αγρότη ή τον κτηνοτρόφο για τη χρήση της γης, παρέχοντας στους ιδιοκτήτες γης ένα επιπλέον εισόδημα.
Προκλήσεις της Αιολικής Ενέργειας
Η αιολική ενέργεια πρέπει ακόμη να ανταγωνίζεται τις συμβατικές πηγές παραγωγής ενέργειας με βάση το κόστος.
Παρόλο που το κόστος της αιολικής ενέργειας έχει μειωθεί δραματικά τις τελευταίες δεκαετίες, τα αιολικά έργα πρέπει να είναι σε θέση να ανταγωνίζονται οικονομικά με τις πηγές ηλεκτρικής ενέργειας με το χαμηλότερο κόστος, καθώς ορισμένες τοποθεσίες μπορεί να μην είναι αρκετά “θυελλώδεις” για να είναι ανταγωνιστικές ως προς το κόστος παραγωγής ενέργειας.Οι καλές χερσαίες περιοχές αιολικής ενέργειας βρίσκονται συχνά σε απομακρυσμένες τοποθεσίες, μακριά από πόλεις όπου απαιτείται ηλεκτρική ενέργεια.
Οι γραμμές μεταφοράς πρέπει να κατασκευάζονται για να μεταφέρουν την ηλεκτρική ενέργεια από το αιολικό πάρκο στην πόλη. Ωστόσο, η κατασκευή τέτοιων ήδη προτεινόμενων γραμμών μεταφοράς θα μπορούσε να μειώσει σημαντικά το κόστος επέκτασης της αιολικής ενέργειας, και να είναι μία σημαντική επένδυση για το μέλλον.Η ανάπτυξη των αιολικών πόρων μπορεί να μην είναι η πιο κερδοφόρα χρήση της γης.
Η γη που είναι κατάλληλη για εγκατάσταση ανεμογεννητριών θα πρέπει να ανταγωνίζεται με εναλλακτικές χρήσεις της γης, οι οποίες μπορεί να έχουν μεγαλύτερη αξία από την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.Οι στρόβιλοι των ανεμογεννητριών ενδέχεται να προκαλούν θόρυβο και αισθητική ρύπανση.
Αν και οι αιολικοί σταθμοί έχουν σχετικά μικρή επίδραση στο περιβάλλον σε σύγκριση με τους συμβατικούς σταθμούς παραγωγής ενέργειας, υπάρχει ανησυχία για τον θόρυβο που παράγεται από τις λεπίδες του στροβίλου και οπτικές επιπτώσεις στο τοπίο, που κάποιες οικολογικές οργανώσεις αντιτίθενται έντονα σε αυτό.Τα αιολικά πάρκα και οι εγκαταστάσεις τους μπορούν να επηρεάσουν την τοπική άγρια ζωή.
Έχει καταγραφεί ότι πολλά Πουλιά έχουν σκοτωθεί πετώντας κοντά σε περιστρεφόμενες λεπίδες στροβίλου. Τα περισσότερα από αυτά τα προβλήματα έχουν επιλυθεί ή μειωθεί σημαντικά είτε μέσω της βελτίωσης της τεχνολογίας είτε από την ορθή τοποθέτηση και διάταξη του αιολικού πάρκου. Αρκετές νυχτερίδες έχουν επίσης σκοτωθεί από τις λεπίδες τουρμπίνας και η έρευνα συνεχίζεται για την ανάπτυξη και τη βελτίωση λύσεων για τη μείωση των επιπτώσεων των ανεμογεννητριών σε αυτά τα είδη. Όπως όλες οι πηγές ενέργειας, τα αιολικά έργα μπορούν να αλλάξουν το βιότοπο στον οποίο είναι κατασκευασμένα, γεγονός που μπορεί να αλλάξει την καταλληλότητα αυτού του ενδιαιτήματος που αποτελεί ένας πληθυσμός ή μια βιοκοινότητα για ορισμένα είδη.Οι τοποθεσίες για νέα αιολικά πάρκα πρέπει να επιλέγονται προσεκτικά για να παρέχουν το μεγαλύτερο όφελος για μια δεδομένη επένδυση.
Τέλος, λόγω του μεγάλου κόστους επένδυσης που σχετίζεται με την ανάπτυξη της Αιολικής Ενέργειας, οι τοποθεσίες για νέες ανεμογεννήτριες πρέπει να επιλέγονται προσεκτικά για να παρέχουν το μεγαλύτερο όφελος για μια δεδομένη επένδυση. Η πολυετή εμπειρία διάφορων μελετητικών εταιρειών όπως π.χ. της εταιρείας Γεωδόμηση Ε.Π.Ε., με την εξειδικευμένη τεχνογνωσία της και την χρήση των Γεωγραφικών Συστημάτων Πληροφοριών (GIS), που κατά καιρούς έχει χρησιμοποιήσει ευρέως σε διάφορα τέτοια έργα για τον εντοπισμό των κατάλληλων τοποθεσιών Αιολικών Πάρκων, θα συνεισφέρει ουσιαστικά στο χαμηλότερο κόστος σε χρόνο και σε χρήμα για την επίτευξη της βέλτιστης λύσης. Σε κάθε μελέτη για τον σκοπό αυτό, αναπτύσσει μια προσέγγιση πολλαπλών κριτηρίων με βάση τα γεωχωρικά και γεωτεχνικά δεδομένα της κάθε περιοχής και με την βοήθεια των GIS προσδιορίζονται και επιλέγονται οι βέλτιστες εκείνες περιοχές που ταιριάζουν καλύτερα στην ανάπτυξη του Πάρκου Αιολικής Ενέργειας. Στη μέθοδο που χρησιμοποιείται υιοθετούνται διάφορα κριτήρια, όπως απόσταση από δρόμους, γεωτεχνικές συνθήκες και γεωτεχνικοί κίνδυνοι, εγγύτητα με γραμμές μεταφοράς Υ.Τ., πυκνότητα πληθυσμού, δυναμικό ανέμου, χρήση γης, απόσταση από πόλεις, και γεωτεχνικά ασταθείς ή απροσπέλαστες περιοχές που χρήζουν αποκλεισμού ή γεωμηχανικής βελτίωσης. Η καταλληλόλητα της ανάπτυξης Αιολικών Πάρκων διαμορφώνεται κατ’ αυτόν τον τρόπο με μια σταθμισμένη επικάλυψη γεωτεχνικών και γεωχωρικών “επιπέδων/layers” που αντιστοιχούν σε αυτά τα κριτήρια. Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι το μοντέλο αυτό είναι ικανό να εντοπίσει τοποθεσίες που είναι ιδιαίτερα κατάλληλες για ανάπτυξη Αιολικών Πάρκων. Η προσέγγιση αυτή έχει εφαρμοστεί εκτενώς και θα μπορούσε να βοηθήσει στον εντοπισμό κατάλληλων τοποθεσιών Αιολικών Πάρκων σε διάφορες περιοχές ενδιαφέροντος με παρόμοιο γεωγραφικό υπόβαθρο και με σημαντικά χαμηλότερο κόστος.
* Ο Δρ Κώστας Σαχπάζης είναι καθηγητής Πολυτεχνικής Σχολής στην Γεωτεχνική Μηχανική, είναι Πολιτικός Μηχανικός και Γεωλόγος, με μεταπτυχιακές σπουδές στην Μεγάλη Βρετανία στον τομέα της Γεωτεχνικής Μηχανικής, Διδάκτωρ του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου (Ε.Μ.Π.), και Μεταδιδακτορικός ερευνητής σε θέμα Γεωμηχανικής. Είναι δε ιδρυτής της εταιρείας μελετών Δημόσιων και Ιδιωτικών έργων «Γεωδόμηση Ε.Π.Ε.».
