Covid και θρόμβωση. Αλήθειες και ψέματα. Γράφει ο Κων/νος Λυκοστράτης

Άρθρο του διοικητή του νοσοκομείου Νάουσας, Κωνσταντίνου Λυκοστράτη, δημοσιεύεται στο ‘Health Report’. Διαβαστε το:

Αν και αρχικά η νόσος COVID θεωρήθηκε μια νόσος του αναπνευστικού συστήματος, γρήγορα φάνηκε ότι μπορούσε να προκαλέσει συμπτώματα και επιπλοκές σε πολλαπλά συστήματα, όπως το καρδιαγγειακό, το γαστρεντερικό, το νευρικό σύστημα αλλά ιδίως στα αγγεία.

1. Είναι συχνή επιπλοκή η θρόμβωση στο ασθενείς με κορονοϊό ;

Η απάντηση είναι πως ναι, είναι συχνή και μάλιστα όχι μόνο κατά τη φάση της οξείας λοίμωξης, αλλά μελέτες έδειξαν ότι ο κίνδυνος παραμένει ακόμα και 3-6 μήνες μετά.

Συνήθως εμφανίζεται σε φλέβες, οπότε εκδηλώνεται ως εν τω βάθει φλεβοθρόμβωση στα κάτω άκρα, ως πνευμονική εμβολή, αλλά και σε πολλαπλά μικρά αγγεία, με αποτέλεσμα να εκδηλώνονται και σπανιότερες μορφές όπως θρόμβωση στα αγγεία του οφθαλμού ή στα αγγεία των οστών με αποτέλεσμα ακόμα και νέκρωση της κεφαλής του μηριαίου οστού.

Έχει υπολογιστεί ότι η λοίμωξη από SARS-CoV-2 συσχετίζεται με σχεδόν 20 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο για φλεβοθρόμβωση και είναι σαφώς πιο μειωμένος στους πλήρως εμβολιασμένους ασθενείς.

Μάλιστα φάνηκε από μελέτες ότι περίπου το 40% των θανάτων από covid οφείλεται τελικά σε θρόμβωση, ενώ σχεδόν οι μισοί ασθενείς( περίπου το 48%) θα εκδηλώσουν θρομβωτικό επεισόδιο.

2. Γιατί δημιουργούνται θρομβώσεις ;

Είναι τεκμηριωμένο ότι για να εκδηλωθεί μια θρόμβωση πρέπει να υπάρξουν κάποιες συγκεκριμένες συνθήκες, όπως η στάση του αίματος, η βλάβη στο τοίχωμα των αγγείων και η διαταραχή της εύρυθμης λειτουργίας του πηκτικού μηχανισμού, που συνήθως προκαλείται από την αύξηση μοριακών παραγόντων πήξης και αιμοπεταλίων.

Οι συνθήκες αυτές εμφανίζονται στη νόσο covid, καθώς οι ασθενείς αυτής παραμένουν συχνά κατακεκλιμένοι για μέρες, ο ιός προκαλεί φλεγμονή και βλάβη στα αγγεία τους, ενώ μέσω της βαριάς φλεγμονώδους αντίδρασης που προκαλεί, οδηγεί σε ενεργοποίηση της πήξης του αίματος και αρκετά συχνά σε αύξηση των αιμοπεταλίων, που αποτελούν τα κυρίως υπεύθυνα για την πήξη στοιχεία του αίματος.

3. Ποιοι κινδυνεύουν περισσότερο;

Οι παχύσαρκοι ασθενείς, αυτοί που εμφανίζουν σακχαρώδη διαβήτη ή καρδιαγγειακή νόσο ή κάποια κακοήθη αιματολογικά νοσήματα (ιδίως η ιδιοπαθής θρομβοκυττάρωση), είναι αυτοί οι ασθενείς που κινδυνεύουν περισσότερο για θρόμβωση.

Επιπλέον όσοι εκδηλώνουν παρατεταμένη νόσηση ή κατάκλιση , υψηλό πυρετό και αφυδάτωση, έχουν μεγαλύτερο θρομβωτικό κίνδυνο. Αντίθετα, φορείς κάποιου παράγοντα κληρονομικής θρομβοφιλίας δεν φαίνεται να κινδυνεύουν περισσότερο, εφόσον δεν έχουν άλλους επιβαρυντικούς παράγοντες.

Τέλος οι μεγαλύτερης ηλικίας άνθρωποι κινδυνεύουν πιο πολύ και μάλιστα ο κίνδυνος σχεδόν διπλασιάζεται για κάθε 10ετία που προστίθεται .

4. Υπάρχουν ειδικοί δείκτες που δείχνουν αυξημένο κίνδυνο;

Πολυάριθμες μελέτες παγκοσμίως και στατιστικά στοιχεία βοήθησαν στο να αντιληφθούμε και να αξιοποιούμε πλέον συγκεκριμένους εργαστηριακούς δείκτες, ώστε να κατατάσσουμε τους ασθενείς σε ομάδες κινδύνου ανάλογα με τον κίνδυνο για θρόμβωση, όπως τα D-DIMER και η LDH.

Αυτοί οι δείκτες μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την πιο ασφαλή διαλογή των ασθενών που θα χρειαστούν νοσηλεία, ακόμα και αν τα συμπτώματά τους αρχικά φαίνονται ήπια. Επιπλέον, βοηθούν σημαντικά και στην απόφαση για παρακολούθηση κάποιων ασθενών σε post covid ιατρεία, καθώς ασθενείς που διατηρούν αυξημένες τιμές και εκδηλώνουν long covid σύνδρομο έχουν περισσότερες πιθανότητες να εκδηλώσουν θρόμβωση, ακόμη και μήνες μετά τη λοίμωξη .

5. Υπάρχει αποτελεσματική θεραπεία;

Η εμπειρία που αποκτήθηκε τα τελευταία 2 χρόνια στο ΕΣΥ μέσα από τη διαχείριση της πανδημίας οδήγησε σε νέα πρωτόκολλα, με πιο λεπτομερείς οδηγίες, με αποτέλεσμα την βελτίωση της αντιμετώπισης αυτών των ασθενών.

Γνωρίζουμε τώρα πως ο ασθενής θα πρέπει να έρχεται άμεσα σε επικοινωνία με τον προσωπικό ιατρό του, για να αποφασίζεται ανάλογα με τη βαρύτητα των συμπτωμάτων και το ιστορικό του, αν θα χρειαστεί να νοσηλευτεί και να λάβει αντιπηκτική αγωγή, εφόσον τελικά μείνει στο σπίτι του.

Πάντα συστήνεται καλή ενυδάτωση και παρακολούθηση από τον προσωπικό ιατρό του κάθε ασθενούς. Όσοι ασθενείς χρειαστούν νοσηλεία, θα καλυφθούν με ανάλογη αντιπηκτική αγωγή, συχνά με τη μορφή της μικρού μοριακού βάρους ηπαρίνης, εκτός κι αν έχουν κάποια αντένδειξη, σε δόση που εξατομικεύεται ανάλογα με την κάθε περίπτωση.

Η Ελληνική Αιματολογική Εταιρία (ΕΑΕ) δημοσιεύει οδηγίες και κατευθυντήριες γραμμές με βάση τις συστάσεις της Διεθνούς Κοινότητας Θρομβώσεων και Ομοιόστασης – ISTH (International Society on Thrombosis and Haemostasis), τις οποίες και επικαιροποιεί συνεχώς λαμβάνοντας υπόψη τα πιο πρόσφατα επιστημονικά ευρήματα όπως δημοσιεύονται.

Με βάση τα ανωτέρω μάλιστα συστήνει υψηλότερες δόσεις ηπαρίνης (ενδιάμεση ή και θεραπευτική δόση) σε ασθενείς στις ΜΕΘ, υπό εντατική παρακολούθηση και εξατομίκευσή τους.

6. Τα εμβόλια προκαλούν θρόμβωση;

Πόσες φορές όλοι μας ήρθαμε αντιμέτωποι με την ερώτηση “μήπως είναι προτιμότερο να κολλήσω και να μην εμβολιαστώ;” καθώς αυτό ακριβώς ακόμη και τώρα αναρωτιούνται αρκετοί συμπολίτες μας. Η απάντηση λοιπόν ακόμη είναι ρητά ΟΧΙ !

Αφενός, γιατί έχουν ήδη πραγματοποιηθεί δισεκατομμύρια εμβολιασμοί και κατανοούμε πλέον ότι, όπως και σε όλα τα προηγούμενα εμβόλια που έχουμε κάνει κατά καιρούς στη ζωή μας, υπάρχει ένας μικρός κίνδυνος επιπλοκών και ακόμη και θρόμβωσης, λόγω της φλεγμονής σε αγγεία (ενδοθηλίτιδα) που και τα εμβόλια μπορούν να προκαλέσουν.

Στην συντριπτική πλειοψηφία όμως αυτές είναι μικρής βαρύτητας θρομβώσεις, εύκολα διαχειρίσιμες και παροδικές. Αφετέρου, γιατί και η συχνότητα των θρομβώσεων μετά το εμβόλιο είναι κατά πολύ μικρότερη από την ίδια συχνότητα σε νόσηση.

Συγκεκριμένα ενώ στην περίπτωση των εμβολίων ο κίνδυνος για θρόμβωση είναι περίπου 0.0004%, στην περίπτωση που ένας ασθενής νοσήσει ο ίδιος κίνδυνος για θρόμβωση ανεβαίνει σχεδόν στο 20% !

Αν λάβουμε υπόψη και τη βαρύτητα των θρομβώσεων σε λοίμωξη covid , που είναι μεγάλη και μάλιστα αρκετές φορές μη αναστρέψιμη, παρά την αντιπηκτική αγωγή, κατανοούμε ότι τελικά ο εμβολιασμός είναι όχι απλά προτιμότερος αλλά μακράν ο ιδανικότερος και καλύτερος τρόπος προστασίας.

Το γεγονός ότι έχουν πραγματοποιηθεί πλέον πάνω από 12 δις εμβολιασμοί και μεγάλες μελέτες, που συμπεριέλαβαν πάνω από 120 εκ εμβολιασμένους ανθρώπους και δεν κατέδειξαν αύξηση της συχνότητας των θρομβώσεων, επιβεβαιώνει τα παραπάνω.

Αυτός είναι και ο λόγος που το σχέδιο «ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ» διεκπεραιώνοντας εγκαίρως και με εξαιρετικό συντονισμό τον εμβολιασμό του πληθυσμού αποτέλεσε αδιαμφισβήτητα την καλύτερη λύση για να αντιμετωπίσουμε και να εξέλθουμε της πανδημίας.

7. Το μήνυμα που παίρνουμε μαζί μας σπίτι;

Είναι αλήθεια λοιπόν, ότι ο κίνδυνος για θρόμβωση στη νόσο covid είναι υψηλός, υψηλότερος από κάθε άλλου ιού που έχει γνωρίσει η ανθρωπότητα. Δεν είμαστε όμως ανοχύρωτοι απέναντί του. Ο εμβολιασμός, η κατάλληλη θεραπεία και η παρακολούθηση, ακόμα και μακροχρόνια σε περίπτωση long covid συνδρόμου, είναι τα όπλα μας απέναντί του.

Αυτή τη στιγμή το ΕΣΥ σε όλες τις βαθμίδες υπηρεσιών του, παρέχει ότι χρειαζόμαστε για να είμαστε ασφαλείς, όμως πάνω απ’όλα πρέπει και εμείς οι ίδιοι να φροντίζουμε την υγεία του σώματος μας για να μας φροντίζει και αυτό.

Λυκοστράτης Κωνσταντίνος, Διοικητής Γενικού Νοσοκομείου Νάουσας,
Δρ. Συστημάτων Βιολογίας και Ιατρικής Πληροφορικής