H μετάπτωση του πολιτιστικού προϊόντος στη μετά COVID εποχή - Μια ρεαλιστική προσέγγιση. Γράφει η Ιφιγένεια Βλαχογιάννη*
Ο τομέας του πολιτισμού, της τέχνης και των δημιουργικών βιομηχανιών γίνεται ένας από τους πιο επηρεασμένους από υγειονομικά μέτρα σε όλο τον κόσμο. Με περιορισμένη κυκλοφορία ανθρώπων και σχεδόν όλα τα μουσεία, θέατρα, βιβλιοθήκες, μνημεία παγκόσμιας κληρονομιάς και άλλα τουριστικά μέρη κλειστά η κρίση φαίνεται να έπληξε την πολιτιστική ζωή και την τουριστική βιομηχανία στις περισσότερες χώρες του κόσμου. Ολόκληρος ο τομέας του πολιτισμού ήταν έτοιμος να καταρρεύσει καθώς όλα τα φεστιβάλ, οι εκθέσεις και οι συναυλίες ακυρώθηκαν, τα κλαμπ, τα θέατρα και οι κινηματογράφοι παρέμεναν προσωρινά κλειστά.
Η οικονομική πρόκληση πηγάζει από το γεγονός ότι πολλοί πολιτιστικοί εργαζόμενοι και καλλιτέχνες έχουν χάσει την πηγή εισοδήματός τους. Εξάλλου, η ακύρωση όλων των δραστηριοτήτων προκάλεσε δυσκολίες για τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, οι οποίες αποτελούν το κύριο συστατικό αυτού του τομέα. Οι κυβερνήσεις προσπαθούν επίσης να βοηθήσουν από το επίπεδο πολιτικής βρίσκοντας λύση για καλύτερη πρόσβαση στον πολιτισμό και στο κοινό και επιταχύνοντας τη διαδικασία κοινωνικής ασφάλισης για καλλιτέχνες και άτυπους εργαζόμενους στον τομέα του πολιτισμού, παίρνοντας μάλιστα ως παράδειγμα τις τελευταίες ανακοινώσεις του Υπουργείου Πολιτισμού σχετικά με τους πληττόμενους κλάδους στην Ελλάδα μέσα από τα κατάλληλα μέτρα στήριξης.
Μετά τις ταχέως εξελισσόμενες ειδήσεις για το κλείσιμο και τις ακυρώσεις σε όλο τον κόσμο κατά τη διάρκεια του Φεβρουαρίου και του Μαρτίου, από τον Απρίλιο του 2020 οι ημερομηνίες για το άνοιγμα και οι προσδοκίες για το πότε ο πολιτιστικός οργανισμός μπορεί να "επιστρέψει στο φυσιολογικό" παρέμεινε απροσδιόριστος για το μεγαλύτερο μέρος του κόσμου. Ομοίως, οι μακροπρόθεσμες οικονομικές επιπτώσεις σε αυτές θα ποικίλλουν σε μεγάλο βαθμό, με τις υπάρχουσες ανισότητες ειδικά για μεγάλα πολιτιστικά ιδρύματα. Όλες αυτές οι πολιτιστικές διαφορές υπογραμμίζουν την ανάγκη για κοινοτικές προσπάθειες και παρεμβάσεις για τη συμπλήρωση της συντονισμένης διεθνούς πανδημικής αντίδρασης. Η έλλειψη πολιτιστικών και συμφραζομένων γνώσεων μπορεί να διατηρήσει τα πολιτιστικά εμπόδια στις κοινότητες που υπηρετούμε και να εμποδίσει μέτρα για τον περιορισμό και τελικά την αντιμετώπιση της πανδημίας. Ως εκ τούτου, οι πολιτιστικές έννοιες στην ανάπτυξη στρατηγικής και επικοινωνίας είναι σημαντικές.
Κάθε έθνος εντός της Ευρώπης και μάλιστα του κόσμου, έχει πληθώρα πολιτισμών και κουλτουρών, που είναι μοναδικά προσαρμοσμένοι στις ατομικές συνθήκες. Επομένως, η προσαρμογή της πολιτικής μπορεί να είναι δύσκολη, ωστόσο η εμπλοκή της διεθνούς κοινότητας μπορεί να αυξήσει την αποτελεσματικότητα οποιασδήποτε εφαρμογής και να παραμείνουν ζωτικής σημασίας για τον παγκόσμιο αγώνα με την πανδημία COVID 19. Επομένως, οι πολιτιστικές πεποιθήσεις και αξίες κάθε ανεπτυγμένης χώρας μπορούν να συμβάλουν στην επιτυχία ή αντίστοιχα την αποτυχία των παγκόσμιων προσπαθειών για τον περιορισμό της εξάπλωσης μιας επιδημίας. Το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Δημιουργικών Επιχειρήσεων (ECBN), ένα όργανο υπεράσπισης για τον ευρωπαϊκό πολιτισμό και τις δημιουργικές βιομηχανίες, κατήγγειλε τον οικονομικό αντίκτυπο λόγω της εξάπλωσης του ιού στις πολιτιστικές και δημιουργικές βιομηχανίες (CCIs).
Στην Ελλάδα, «Η πανδημία ανέδειξε δομικά προβλήματα στον χώρο του Πολιτισμού, όπως η αδήλωτη εργασία», δήλωσε η κ. Μενδώνη και πρόσθεσε ότι η κυβέρνηση και το αρμόδιο υπουργείο δημιούργησαν μια ολοκληρωμένη στρατηγική διαχείρισης. «Ο Πολιτισμός δεν υπήρξε πότε μια εξαίρεση. Ωστόσο έχει τις ιδιαιτερότητές του», πρόσθεσε η υπουργός. Η κυβέρνηση της Ν.Δ. και ο κ. Μητσοτάκης προσωπικά φαίνεται να ενδιαφέρονται για τον κόσμο των τεχνών και της δημιουργίας και αυτό εκφράζεται μέσα από τα μέτρα στήριξης, τη δημιουργία Μητρώου Καλλιτεχνών και Δημιουργών, ενώ σε λειτουργία βρίσκεται ειδική πλατφόρμα στο ΕΡΓΑΝΗ για την καταγραφή καλλιτεχνών και δημιουργών ανά κλάδο.
Σοβαρές και τεκμηριωμένες προτάσεις είναι αυτές που θα δώσουν τη λύση στο αδιέξοδο του λαβύρινθου που προέκυψε από την πανδημία, όμως τα πρώτα δείγματα στη χώρα μας φαίνεται τελικά να είναι ευοίωνα…
*Η Ιφιγένεια Βλαχογιάννη είναι σύμβουλος επιχειρήσεων και αιθουσάρχης, μέλος των Europa Cinemas και της Κ.Ε.Β.Ε. (Κινηματογραφική Ένωση Βορείου Ελλάδος)
