Υπουργείο Πολιτισμού, ένα υπουργείο φάντασμα. Της Δήμητρας Ζησέκα

Η κρίση της πανδημίας χτύπησε έντονα στις 11 Μαρτίου όπου και δόθηκε η εντολή για κλείσιμο των εκπαιδευτικών δομών. Έκτοτε ακούμε σε καθημερινή βάση για τον αριθμό των κρουσμάτων, των θανόντων καθώς και για τα μέτρα προφύλαξης που πρέπει να τηρούμε. Επίσης ακούμε για τα μέτρα στήριξης της κυβέρνησης προς τους εργαζόμενους και τις επιχείρησης είτε μέσω του πρωθυπουργού είτε μέσω των αρμόδιων υπουργών.

Υπάρχει όμως ένα υπουργείο ιδιαίτερα σημαντικό το οποίο σιωπά.

Το υπουργείο Πολιτισμού σχετίζεται με την επονομαζόμενη βαριά βιομηχανία της χώρας - πολιτισμό και κατ’επέκταση και τουρισμό- διότι σε αυτό υπόκεινται οι αρχαιολογικοί χώροι, όλοι οι φορείς του πολιτισμού και της καλλιτεχνικής δημιουργίας, ενώ ταυτόχρονα εποπτεύει καλλιτεχνικούς εκπαιδευτικούς οργανισμούς.

Τομείς που είναι από τους πρώτους που χτυπήθηκαν και εντάχθηκαν άμεσα στο lockdown.

1. Στα οριζόντια οικονομικά και δημοσιονομικά μέτρα που έχουν ληφθεί για τη στήριξη των εργαζομένων και των επιχειρήσεων, εντάχθηκαν αρχικά κάποιοι από τους εργαζόμενους σε φορείς του πολιτισμού, όπου παρουσιάστηκαν πολλά προβλήματα αφού διαφορετικά αντιμετωπίστηκε ο ιδιωτικός τομέας από τον ευρύτερα δημόσιο με αποτέλεσμα εργαζόμενοι που εντάσσονταν και στα δύο τελικά να μην μπορούν να ενταχθούν στα μέτρα στήριξης και οι εκκλήσεις για παρέμβαση από το υπουργείο, τελικά δεν εισακούστηκαν. Εν συνεχεία σε συνεργασία του ΥΠΠΟΑ με τα αρμόδια υπουργεία προστέθηκαν ΚΑΔ συναφείς με τον Πολιτισμό, για το επίδομα ειδικού σκοπού ωστόσο δεν καλύφθηκαν όλοι οι απασχολούμενοι στον ευρύτερο δημιουργικό και πολιτιστικό κλάδο και επιπρόσθετα με βάση της προϋποθέσεις που μπήκαν οι περισσότεροι δεν μπορούν να ενταχθούν.

Και ενώ το ΥΠΠΟΑ το γνώριζε, δεν ενήργησε άμεσα περαιτέρω. Απεναντίας η μόνη απάντηση που έδωσε η υπουργός είναι ότι «ο Πολιτισμός έχει εξαιρετικά πολλές υποπεριπτώσεις συμβάσεων και απασχόλησης εργαζομένων, παγκοσμίως».

Μετά όμως από 45 μέρες θα έπρεπε να μπορούσε να δώσει μια πιο σαφή απάντηση.

2. Πριν από το Πάσχα το ΥΠΠΟΑ σε ανακοίνωση του αναφέρει ότι έχει επιπλέον 15 εκατομμύρια για να διοχετεύσει στην πολιτιστική αγορά μέσω της πρώτης φάσης του Σχεδίου Αναπτυξιακών Μέτρων και Νέων Δράσεων η ιοποία δρομολογείται αμέσως.

Ανάμεσα στις δράσεις αναφέρεται η Ειδική πρόσκληση, για την ανάπτυξη και επιχορήγηση δράσεων Ψηφιακού Πολιτισμού.Ειδικές προσκλήσεις για την ενίσχυση των καλλιτεχνών και των επαγγελματιών του θεάτρου, του χορού, του κινηματογράφου, του design, του animation, του ελληνικού gaming, στήριξη των αιθουσών.

Αναφέρεται επίσης σε αναθέσεις έργων σε έλληνες καλλιτέχνες, σε απευθείας αγορά έργων ελλήνων, σε συμβάσεις με καλλιτέχνες (ζωγράφους, γλύπτες, χαράκτες).

Ερωτώμενη η υπουργός πρόσφατα δεν αναφέρθηκε σε κάποιο χρονοδιάγραμμα όσον αφορά τις δράσεις αυτές, δεν υπάρχει καμία αναφορά για κάποιες προϋποθέσεις για τον τρόπο που θα επιλεγούν οι καλλιτέχνες ή οι προτάσεις που θα χρηματοδοτηθούν και φυσικά δεν υπάρχει καμία πρόσκληση αναρτημένη στην ιστοσελίδα του υπουργείου. Η μόνη απάντηση που έδωσε είναι ότι «είναι η πρώτη φορά που δίνεται πακέτο 15εκ. ευρώ στον σύγχρονο πολιτισμό για αναπτυξιακές δράσεις της επόμενης μέρας, που δεν θα είναι εύκολη.»

Φυσικά και πρέπει να σκεφτόμαστε την επόμενη μέρα, φυσικά και δεν θα είναι εύκολη η οποιαδήποτε πολιτιστική δράση αλλά η λύση δεν είναι απλά να «μοιραστούν» χρήματα με μη διαφανείς διαδικασίες σε ημέτερους, φίλους και γνωστούς.

Ο πολιτισμός θα έπρεπε εδώ και χρόνια να αποτελεί ένα σημαντικό πυλώνα της παιδείας και της οικονομίας αλλά για μια ακόμη φορά αντιμετωπίζεται ως ο φτωχός συγγενής.

3. Όσον αφορά την ανάπτυξη εναλλακτικών τρόπων πρόσβασης των πολιτών στον Πολιτισμό. Φυσικά και έγιναν βήματα προς αυτή την κατεύθυνση θα έπρεπε όμως λόγο του τεράστιου αποθέματος πολιτιστικού υλικού, καθώς και της ανάγκης για στήριξη των πολιτών, να διαφημίσει το ΥΠΠΟΑ την πλατφόρμα πολιτισμού, να ενημερώνει τους πολίτες για τα δρώμενα δίνοντας παράλληλα και μια ουσιαστική διέξοδο στον πολίτη. Επίσης θα μπορούσε να αξιοποιήσει περισσότερο τα επαγγελματικά σύνολα που εποπτεύει δημιουργώντας με μικρότερα σύνολα μουσικές γωνίες σε διάφορες γειτονίες σαν flash mob, και σε συνεργασία με τους δημάρχους και τους αντίστοιχους φορείς των δήμων να γίνουν αντίστοιχες δράσεις παντού για την εμψύχωση του κόσμου. Τέτοιες δράσεις έχει την υποχρέωση να συντονίζει το ΥΠΠΟΑ και ακόμα περισσότερο στην περίοδο αυτής της πρωτοφανούς κρίσης.

4. Ο πρωθυπουργός στο διάγγελμά του ανέφερε ότι κρίνεται απίθανο να επιτραπούν οι μεγάλες συναθροίσεις όπως φεστιβάλ και συναυλίες.

Θα περίμενε κάνεις την αρμόδια υπουργό να εξιδανικεύσει τις αποφάσεις, να μιλήσει για τα όποια μέτρα στήριξης μπορεί να υπάρξουν, να σχολιάσει τις αντικειμενικές δυσκολίες όπως κάνουν όλοι οι υπουργοί για το αντικείμενο τους.

Η απάντηση που δόθηκε από την υπουργό πρόσφατα λέει ότι «Είναι δεδομένο ότι πολυμελή σχήματα δεν θα μπορούν να υπάρξουν» καθώς και η υπόσχεση για τη μη μείωση της χρηματοδότησης των κρατικών φορέων.

Ποια είναι η προτροπή του ΥΠΠΟΑ προς τους δήμους που αντίστοιχα έχουν πολυμελή σχήματα? Ποια η μέριμνα της υπουργού? Έχει μιλήσει με τις δημοτικές επιχείρησης πολιτισμού? Ποιος ο σχεδιασμός του υπουργείου για το φθινόπωρο και τον χειμώνα? Απλά θα καταργήσει όλους τους θεσμούς και τα σύνολα?

Θα έπρεπε να γνωρίζει ότι τα πολυμελή σχήματα είναι πολύ δύσκολο να συσταθούν και να φτάσουν σε επίπεδο να παράγουν δραστηριότητα η οποία ξεπερνά την απλή ψυχαγωγία και προάγει τον πολιτισμό, την παιδεία την αλληλεγγύη. Τα σχήματα αυτά θα μπορούσαν να λειτουργήσουν με διαφορετικούς τρόπους και να συνεχίσουν τη δράση τους αποφεύγοντας το συνωστισμό του κοινού. Ναι είναι δύσκολο αλλά όχι ανέφικτο. Άλλωστε ζούμε σε μια χώρα με πολλά υπαίθρια θέατρα και ανοιχτούς χώρους όπου μπορεί να έχει το κοινό και οι συμμετέχοντες τις απαιτούμενες αποστάσεις. Και φυσικά πρέπει να υπάρχει από τώρα πρόβλεψη για το χειμώνα.

5. Τέλος στους εκπαιδευτικούς φορείς που είναι υπό την εποπτεία του, δεν υπήρχε καμία άμεση ενημέρωση για την διεκπεραίωση ούτε της κατάθεσης των εγγράφων που υπό φυσιολογικές συνθήκες κατατίθενται στις αρχές του Απριλίου, ούτε κάποια σαφής οδηγία πέραν της παρότρυνσης για τηλεκπαίδευση.

Ακόμα και τώρα που το υπουργείο παιδείας έχει ανακοινώσει την επανέναρξη των σχολείων από το ΥΠΠΟΑ ακόμα δεν υπάρχει καμία απόφαση ούτε για την επαναλειτουργία των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων - ωδεία, θεατρικές σχολές, σχολές χορού – ούτε κάποια σχετική οδηγία και φυσικά καμία πρόβλεψη ακόμα για την διεξαγωγή των διπλωματικών εξετάσεων ή των προαγωγικών εξετάσεων.

Το χειρότερο είναι ότι δεν υπάρχει καμία συζήτηση για τη νέα σχολική χρονιά.

Το υπουργείο θα μπορούσε να εκμεταλλευτεί το χρόνο που υπήρχε να οργανώσει διαδικτυακά σεμινάρια με αντικείμενο τον πολιτισμό, την ψυχολογία για τους εκπαιδευτικούς που εργάζονται στους φορείς που εποπτεύει.

Πρέπει άμεσα να διευκρινίσει αν θα επαναλειτουργήσουν οι εκπαιδευτικές του δομές και με ποιες προϋποθέσεις.

Πρέπει να μεριμνήσει και να κάνει προτάσεις για την έναρξη της χρονιάς το Σεπτέμβριο καθώς και να καταστρώσει ένα σχέδιο σε περίπτωση που ξαναυπάρξει ένα lock down το οποίο πρέπει να παρουσιάσει από τώρα στους εκπαιδευτικούς φορείς για να υπάρχει ετοιμότητα για το μέλλον.

Πρέπει να χρηματοδοτήσει όλους τους φορείς – ιδιωτικού τομέα και ευρύτερου δημόσιου τομέα- κατόπιν προτάσεων για την προετοιμασία τους για τη νέα διαδικτυακή πραγματικότητα που μπορεί να είναι μια κάποια λύση για ένα διάστημα.

Πρέπει να επιλυφθεί των θεμάτων προτείνοντας λύσεις αφού υπάρξει διαβούλευση και προτάσεις από τους φορείς του σύγχρονου πολιτισμού.

Πρέπει να πάψει να ΣΙΩΠΑ.

Ζησέκα Δήμητρα

Μαέστρος - Μουσικολόγος