Σημαιοφόρος: Από τον ‘τυχερό’ και πάλι στον ‘άριστο’. Όμως η Παιδαγωγική; Του Διονύση Διαμαντόπουλου

Πριν από δυο χρόνια περίπου, στις 5 Αυγούστου 2017, είχα αναρτήσει στο fb την άποψή μου σχετικά με την απόφαση της τότε Κυβέρνησης όπως ο σημαιοφόρος στα Δημοτικά Σχολεία αναδεικνύεται με κλήρωση, αντί του μαθητή που αρίστευε στα μαθήματα. Ο τίτλος της ανάρτησής μου τότε ήταν «Σημαιοφόρος: Από τον ‘άριστο’ στον ‘τυχερό’ και η χαμένη ευκαιρία της Παιδαγωγικής».

Τότε, είχα διατυπώσει την αντίθεσή μου στη σχετική διάταξη του ΠΔ 79/2017, γιατί πίστευα, και εξακολουθώ να πιστεύω, πως μια θεσμική συλλογικότητα, όπως είναι το σχολείο, δεν εκπροσωπείται στις δημόσιες εκδηλώσεις από ένα πρόσωπο που στάθηκε τυχερό σε μια κλήρωση, αλλά από το άτομο εκείνο που συγκεντρώνει όλα τα ποιοτικά χαρακτηριστικά που αυτή η συλλογικότητα θέλει και προσπαθεί να αναδείξει. Αυτό συμβαίνει από τα επαρχιακά αθλητικά σωματεία, ως τα ύπατα δημόσια αξιώματα. Παντού και πάντα ο καλύτερος εκπροσωπεί τον θεσμό στον οποίο συμμετέχει.

Η σημερινή Κυβέρνηση επαναφέρει, σύμφωνα με δημοσιεύματα, την προηγούμενη κατάσταση. Το μέτρο αντιμετωπίζεται θετικά, αν κρίνω από τις αντιδράσεις πολλών, αλλά και από τα τραγελαφικά που συνέβησαν τα δύο τελευταία χρόνια, όπως για παράδειγμα η κλήρωση ως σημαιοφόρου μαθητή που ήταν στο όριο της στασιμότητας λόγω αδικαιολόγητων απουσιών και ο Διευθυντής αγωνιούσε αν θα εμφανισθεί στην παρέλαση!

Θα επανέλθει λοιπόν, και ορθά, ο "άριστος" ο οποίος θα εκπροσωπεί στο εξής το Σχολείο. Στο σημείο όμως αυτό προκύπτει ένα ουσιώδες ερώτημα: Ποιος είναι ο άριστος μαθητής;

Όποιος βιαστεί να απαντήσει πως άριστος είναι αυτός που τα έχει όλα «10», τότε κάνει ένα βασικό λάθος που έχει σχέση με την ουσία και την αποστολή του Σχολείου. Διότι το Σχολείο, έχοντας να επιτελέσει ένα διττό ρόλο, παρέχει στο παιδί ταυτόχρονα Αγωγή και Μόρφωση. Έτσι το «10» στον Έλεγχο Προόδου αποτυπώνει τη μια πλευρά της αποστολής του Σχολείου. Αποτυπώνει τη μόρφωση μέσα από την κατάκτηση των στόχων των γνωστικών αντικειμένων (μαθημάτων). Όμως η Αγωγή, που κατά γενική ομολογία θεωρείται σπουδαιότερη από τις γνώσεις, πού είναι; Πώς ορίζεται και πώς αξιοποιείται; Ένας μαθητής, για παράδειγμα, που δεν τα έχει όλα «10», αλλά προσπαθεί να ξεπεράσει τις όποιες αδυναμίες του, που συμμετέχει ενεργά σε όλες τις σχολικές δραστηριότητες, που βοηθάει και σέβεται τους συμμαθητές του, που προστατεύει τον σχολικό χώρο, που δεν προσβάλλει, δε βρίζει και δεν καταστρέφει, αυτός ο μαθητής δεν είναι άραγε καλύτερος από εκείνον τον συμμαθητή του που τα έχει μεν όλα «10» αλλά υπολείπεται ως προς τα προαναφερόμενα ποιοτικά χαρακτηριστικά;

Αν συμφωνήσουμε σ’ αυτό, τότε αναπόδραστα ως τον καλύτερο μαθητή θα πρέπει να ορίσουμε αυτόν που στο πρόσωπό του συνυπάρχουν η υψηλή μόρφωση και η άριστη αγωγή. Αυτόν τον μαθητή δεν θα έπρεπε να ορίσουμε και ως σημαιοφόρο; Αυτή την πρόταση είχα κάνει με την ανάρτησή μου πριν από δυο χρόνια και την ίδια κάνω και τώρα, ενόψει της επαναφοράς του "άριστου", για να μη χαθεί η αξία της Παιδαγωγικής από τα σχολεία μας. Γιατί σχολείο από το οποίο λείπει ως στόχος και ως κίνητρο η Αγωγή, θα είναι ένα σχολείο-μηχανισμός μετάδοσης γνώσεων και μόνο. Θα είναι ένα σχολείο αφυδατωμένο από τις αρχές και τις αξίες του ανθρωπισμού. Και ένα τέτοιο σχολείο δεν το θέλει κανείς.

Εξάλλου, ας μην ξεχνάμε πως το Ομηρικό «Αιέν αριστεύειν», που αποτέλεσε το θεμελιώδες ηθικό ιδανικό του αρχαίου ελληνικού κόσμου, αναφέρονταν στο σύνολο της προσωπικότητας του ατόμου και όχι μόνο στις γνώσεις του.

Υ.Γ.: Για να προλάβω πιθανά ερωτήματα, όπως για το πώς και ποιος θα προσδιορίσει τα ποιοτικά στοιχεία της προσωπικότητας του μαθητή, απαντώ: οι εκπαιδευτικοί, ως λειτουργοί, έχουν την κατά νόμο ελευθερία να αξιολογήσουν μέσα από θεσμοθετημένες συλλογικές διαδικασίες έναν μαθητή ως προς την πρόοδο και την προσωπικότητά του και αυτόν τελικά να επιλέξουν ως σημαιοφόρο. Και για να γίνει αυτό κατά τρόπο αντικειμενικό και ανεμπόδιστο, θα πρέπει η Πολιτεία να προφυλάξει το Σχολείο από κάποιους (ευτυχώς λίγους) γονείς που θορυβούν και απειλούν θεωρώντας το βλαστάρι τους ως τον καλύτερο μαθητή της οικουμένης!

*Ο Διονύσης Διαμαντόπουλος είναι Διευθυντής Α΄βάθμιας Εκπαίδευσης Ημαθίας.